Bornova Anadolu Lisesi 11. sınıf öğrencisi Eşref Alizade, geliştirdiği şifreleme yöntemiyle, tüm dünyada kullanılan 246 yıllık Wilson Teoremi’ni daha ileri bir noktaya taşıdı
İzmirli ünlü matematik profesörü Rafail Alizade’nin 17 yaşındaki oğlu Eşref Alizade, matematikte önemli bir başarıya imza attı. Bornova Anadolu Lisesi 11. sınıf öğrencisi Eşref Alizade, İngiliz John Wilson’un 1770 yılında asal sayılar üzerine ortaya koyduğu Wilson Teoremi’ni 246 yıl sonra daha da geliştirdi. Alizade, geliştirdiği şifreleme yöntemiyle TÜBİTAK 47. Ortaöğretim Öğrencileri Araştırma Projeleri yarışmasında Ege Bölgesi Matematik Dalı Birincisi oldu.
Geliştirdiği teoremin, Türkiye’nin gizli ve kritik bilgilerinin daha güvenli bir şekilde korunması ve aktarımında da kullanılabileceği belirten Alizade, “Geliştirdiğim teorem, araştırma devletler tarafından kriptoloji, yani şifreleme alanında da kullanılabilecek. Yaptığım çalışmayla Wilson’un şifreleme teorisi daha da ileri gitmiş oldu” dedi.
17. Genç Balkan Matematik Olimpiyatları’nda Türk Matematik A Milli Takımı’yla 4 altın 2 gümüş madalya toplayarak da dikkatleri üzerine çeken Eşref Alizade, “Wilson’un geldiği noktayı daha da ileri götürdüm. Proje sayesinde ortaya yeni şifreleme kalıpları çıkarılabilir. Bu kalıplar Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından gizli ve kritik bilgilerin korunması ve aktarımında kullanılabilir” diye konuştu.
Güvenlik için çok önemli
İleride kriptoloji dalında uzmanlaşmak istediğini vurgulayan Alizade, “Son yıllarda devlet verilerinin dijital ortamda saklanması siber güvenliği ön plana çıkardı. Devletler ve bankalar siber güvenlik önlemlerini Wilson Teoremi’ndeki asal sayıları kullanarak sağlıyor. Bunun için de iyi bir şifreleme sistemi geliştirmek gerekiyor. İleride vatanıma bu alanda hizmet etmek istiyorum” dedi.
Wilson kimdir?
John Wilson, İbn-i Hayyam’ın sayılar üzerine yaptığı çalışmaları genişleterek kendisinden başka sayılara bölünemeyen asal sayıları bulan ünlü matematikçidir. Daha sonra Wilson Teoremi olarak anılacak bu sistemi, günümüzde birçok kuruluş şifreleme yöntemi olarak kullanmaktadır.
Kriptoloji nedir?
Kriptoloji, şifre bilimi olarak da adlandırılıyor. Çeşitli iletilerin, yazıların belli bir sisteme göre şifrelenmesi, bu mesajların güvenlikli bir ortamda alıcıya iletilmesi ve iletilmiş mesajın deşifre edilmesini sağlıyor.
TANSU EDİP GÖKBUDAK/yeniasır
